Pomimo ostrzeżeń lekarzy, cukrzyca typu 2 wciąż zbiera żniwo na świecie. W przeciwieństwie do cukrzycy typu 1, ten wariant choroby w dużej mierze zależy od diety i można mu zapobiegać, zmieniając nawyki żywieniowe. Jak dowodzą badania z ostatnich lat, żywienie w profilaktyce cukrzycy powinno uwzględniać również produkty zbożowe. Przy regularnym spożyciu, niektóre z nich korzystnie wpływają na glikemię, obniżają poziom cukru we krwi na czczo, a także sprawiają, że zapotrzebowanie organizmu na insulinę spada o ponad 1/3¹.

Cukrzyca to jedna z tych chorób, której sprzyjają słabo zbilansowana dieta, brak ruchu i nadmiarowe kilogramy, dlatego chcąc się przed nią uchronić, warto zadbać o prawidłową masę ciała. W jej redukcji dobrze sprawdzają się produkty zbożowe, głównie owsiane – dowodzą w swoim przeglądzie badań naukowcy z Madrytu. To właśnie owies jest tu szczególnie cenny, bo wpływa korzystnie na odpowiedź insulinową organizmu, a przy tym hamuje apetyt u osób z nadwagą, zwiększa uczucie sytości i zmniejsza późniejsze spożycie energii². Dieta bogata w owies potrafi obniżyć poziom glukozy we krwi. Sprawia też, że organizm potrzebuje od 30 do 40% mniej insuliny, czyli hormonu, który trzustka wydziela w odpowiedzi na wzrost stężenia glukozy³ .

Zboża kontra cukrzyca

Skąd bierze się tak korzystny wpływ zbóż na glikemię? Zdaniem specjalistów tę funkcję kasze i płatki zbożowe zawdzięczają beta-glukanowi – frakcji błonnika roślinnego rozpuszczalnego w wodzie, która pomaga utrzymać cukier w ryzach. Badanie przeprowadzone w Turcji 2 lata temu wykazało, że wystarczy 6 g beta-glukanu dziennie, by już po tygodniu cieszyć się niższym poziomem cukru we krwi⁴.

Błonnik kojarzymy z trawieniem i ogólnym wsparciem dla jelit, podczas gdy jego działanie wykracza daleko poza układ pokarmowy – mówi mgr Maria Stachurska, dietetyczka, edukatorka żywieniowa, aktywnie działająca na swoim Instagramie @maria_ojedzeniu, współtwórczyni podcastu Pozjadane. Obecny w ziarnach zbóż beta-glukan, rodzaj błonnika roślinnego, pomaga zmniejszyć stężenie cholesterolu całkowitego oraz LDL. Istnieją naukowe dowody na wpływ beta-glukanu na ogólnoustrojowy stan zapalny, będący przyczyną chorób serca, ale to, co najważniejsze w kontekście cukrzycy, to jego wpływ na glikemię. Dieta bogata w beta-glukan, czerpany z płatków owsianych, kasz i płatków jęczmiennych, pomaga długotrwale zmniejszyć poziom glukozy we krwi. Jest wskazana zarówno w profilaktyce cukrzycy typu 2, jak też w żywieniu diabetyków.

Węglowodany nie takie straszne

Dieta w cukrzycy typu 2, a także ta profilaktyczna, powinna być dobrze zbilansowana i bazować na produktach o niskim indeksie glikemicznym (wolno podnoszących poziom cukru we krwi po posiłku). Ten sposób żywienia wymaga zwrócenia szczególnej uwagi na węglowodany, ale nie oznacza ich eliminacji. Węglowodanów nie trzeba się bać – przekonują badacze z Kanady, pod warunkiem, że będziemy wybierać raczej te pełnoziarniste. Grupa naukowców z Toronto przeprowadziła badanie na 91 chorych na cukrzycę typu 2, które jadły codziennie płatki śniadaniowe o niskim bądź wysokim indeksie glikemicznym. Ich wyniki porównano z wynikami osób, które zamiast płatków spożywały źródła jednonienasyconych kwasów tłuszczowych MUFA. Okazało się, że nawet zwiększenie energii czerpanej z węglowodanów o ok. 10% nie prowadzi do nadmiernego podwyższenia cukru we krwi. Co więcej, wzrost stężenia insuliny w osoczu i zmniejszenie wolnych kwasów tłuszczowych ma szansę spowolnić progresję cukrzycy⁵. Dlatego właśnie produkty zbożowe, np. kasze i płatki, powinny gościć na naszych stołach regularnie. Są wsparciem dla zdrowia na różnych płaszczyznach, źródłem cennych składników, a także smaczną bazą dla potraw na każdą okazję.

¹ Storz MA, Küster O. Hypocaloric, plant-based oatmeal interventions in the treatment of poorly-controlled type 2 diabetes: A review. Nutr Health 2019;25(4):281-90. doi: 10.1177/0260106019874683 [published Online First: 20190910]
² Martinez-Villaluenga C, Penas E. Health benefits of oat: current evidence and molecular mechanisms. Current Opinion in Food Science 2017;14:26-31. doi: 10.1016/j.cofs.2017.01.004
³ Storz MA, dz. cyt.
⁴ Bozbulut R, Şanlıer N, Döğer E, et al. The effect of beta-glucan supplementation on glycemic control and variability in adolescents with type 1 diabetes mellitus. Diabetes research and clinical practice 2020;169 doi: 10.1016/j.diabres.2020.108464
⁴ Tsihlias EB, Gibbs AL, McBurney MI, et al. Comparison of high- and low-glycemic-index breakfast cereals with monounsaturated fat in the long-term dietary management of type 2 diabetes. Am J Clin Nutr 2000;72(2):439-49. doi: 10.1093/ajcn/72.2.439